Astma i POChP to przewlekłe choroby oskrzeli, których podstawowe objawy to duszność i kaszel, stąd bardzo często choroby te są ze sobą mylone. W rzeczywistości różnią się patogenezą, przebiegiem i sposobem leczenia – mówi dr n. med. Justyna Kościuch, specjalista chorób wewnętrznych i alergologii z Poradni pulmonologicznej Centrum Medycznego Panorama w Radzyminie
Astma – przyczyny, objawy, rozpoznanie
Główną przyczyną choroby jest przewlekły proces zapalny w błonie śluzowej oskrzeli. Z tego powodu drogi oddechowe stają się nadwrażliwe na różne bodźce – swoiste, czyli alergeny lub nieswoiste –- zimne powietrze, emocje, wysiłek. Najważniejszym mechanizmem, który prowadzi do pojawienia się objawów u chorych na astmę jest właśnie nagły skurcz oskrzeli związany z ich nadreaktywnością, co objawia się napadem duszności i kaszlu, a także świstami przy oddychaniu. Należy pamiętać, że astma może być alergiczna lub niealergiczna, stąd często potrzebne są dodatkowe badania alergologiczne (testy skórne lub badania swoistych przeciwciał IgE we krwi) w celu ustalenia jej przyczyny.
Objawy astmy, które pojawiają się w ciągu dnia, często występują po wysiłku lub po kontakcie z alergenem i mają charakter napadowy. Bardzo często zdarza się, że wybudzają chorego w nocy lub nasilają się nad ranem.
Objawy astmy to:
- świszczący oddech,
- suchy, napadowy kaszel,
- duszność i uczucie ściskania w klatce piersiowej
Napad zaczyna się czasem suchym kaszlem, który stopniowo nasila się, prowadząc do duszności (niektórzy odczuwają ją jako zaciskanie w klatce piersiowej). Niekiedy jest on jedynym objawem choroby. U niektórych chorych objawy występują wyłącznie po wysiłku, zwykle kilka do kilkunastu minut po jego zakończeniu.
Inhalacja leku rozkurczającego oskrzela (szybko działającego β2-mimetyku) najczęściej prowadzi do ustąpienia dolegliwości. Należy pamiętać, że tylko terapia przewlekła wziewnym glikokortykosteroidem, która ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego oskrzeli, może spowodować całkowite ustąpienie objawów i doprowadzić do sytuacji, kiedy astma stanie się całkowicie kontrolowana. Dobra kontrola astmy oznacza brak objawów choroby, ale aby ją uzyskać konieczne jest prawidłowe i regularne stosowanie leków wziewnych (z inhalatora) i regularne kontrole u lekarza specjalisty (alergologa lub pulmonologa).
Rozpoznanie astmy polega na stwierdzeniu typowych, napadowych dolegliwości i wymaga potwierdzenia obecności obturacji (zwężenia) oskrzeli. Koniecznym do rozpoznania choroby jest więc badanie spirometryczne, dzięki któremu możemy wykryć obturację dróg oddechowych. U chorego na astmę jest ona najczęściej odwracalna, co oznacza, że ustępuje pod wpływem leku rozkurczającego podawanego w trakcie badania (Salbutamol w postaci wziewnej).
POChP – przyczyny, objawy, rozpoznanie
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest trzecią przyczyną zgonów na świecie spowodowaną paleniem papierosów, a liczba chorych stale wzrasta.
Tak jak astma, jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych. Jednak zupełnie inaczej niż w astmie – POCHP charakteryzuje się stałymi objawami ze strony układu oddechowego i ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Przyczyną choroby jest przede wszystkim zapalenie dróg oddechowych i zniszczenie płuc związane z paleniem tytoniu, narażeniem biernym na dym tytoniowy lub narażeniem na inne toksyczne dymy lub gazy. W efekcie przewlekłego drażnienia i uszkodzenia dochodzi do przebudowy oskrzeli i ich nieodwracalnego zwężenia, a także zniszczenia miąższu płuc (rozedmy). Niewielka obturacja oskrzeli jest początkowo odczuwalna jedynie podczas szybszego i głębszego oddychania, towarzyszącego np. wysiłkowi. W miarę postępu choroby obturacja nasila się, a zmiany stają się na tyle zaawansowane, że objawy występują również w spoczynku. Prowadzi to do inwalidztwa oddechowego – chory stale odczuwa duszność i nie jest w stanie wykonywać nawet najmniejszych codziennych czynności bez nasilenia duszności. Często w schyłkowej fazie choroba powoduje niewydolność oddychania z koniecznością stosowania tlenoterapii (z koncentratora tlenu) w domu.
Typowe objawy POChP to:
- przewlekły kaszel, występujący okresowo lub codziennie, często przez cały dzień,
- przewlekłe odkrztuszanie wydzieliny, szczególnie nasilone w godzinach porannych,
- duszność, początkowo wysiłkowa, nasilająca się z upływem czasu, w kolejnych etapach choroby – występuje w spoczynku
Rozpoznanie POChP potwierdza się wynikiem spirometrii – oskrzela (w przeciwieństwie do astmy) nie rozkurczają się całkowicie po podaniu leku rozkurczającego i dlatego w tej chorobie stwierdza się nieodwracalną (utrwaloną) obturację.
POChP jest chorobą postępującą, zwłaszcza, gdy trwa narażenie na czynniki uszkadzające płuca (przede wszystkim dym tytoniowy). Dlatego najważniejszą formą terapii jest zaprzestanie palenia. Natomiast w celu zapobiegania przewlekłym objawom, poprawy komfortu życia, a także zmniejszenia liczby zaostrzeń choroby, które często wymagają pobytu w szpitalu, stosuje się na stałe leki wziewne rozkurczające oskrzela.
