Jest chorobą zakaźną związaną z ostrym zakażeniem układu oddechowego. Przenoszona drogą kropelkową, corocznie w okresie epidemicznym – między październikiem a kwietniem – atakuje 15% populacji świata, według danych Światowej Organizacji Zdrowia WHO. Grypa, bo o niej mowa, to problem zwłaszcza w kontekście zachorowań osób z medycznymi czynnikami ryzyka powikłań pogrypowych i zarazem problem finansowy związany z kosztami absencji zawodowej czy konieczności zatrudniania dodatkowej opieki. Zdaniem specjalistów to najlepsza profilaktyka, ale zdania są podzielone odnośnie skuteczności, kreując wiele mitów. Szczepić się zatem czy nie? – o tym rozmawiamy z naszym internistą, lek. med. Michałem Paszkowskim.
Czy szczepienia przeciw grypie to jedyna strategia zapobiegania chorobie? Dlaczego warto się przeciwko grypie szczepić?
lek. med. Michał Paszkowski: Szczepienia przeciw grypie to nie tylko jedna z najskuteczniejszych form profilaktyki w okresie jesienno-zimowym i wczesnej wiosny. To także ochrona przed powikłaniami, które z uwagi na przebieg mogą trwale odbić się na zdrowiu z powodu wielonarządowych powikłań pogrypowych, jakie zwykle wymagają leczenia szpitalnego. U chorych z obniżoną odpornością, czy to w obszarze układu oddechowego, czy w ogóle, grypa może doprowadzić np. do wirusowego zapalenia płuc. W Polsce w 2013 r. z powodu grypy hospitalizowano ponad 10 tys. osób, z czego 128 zmarło.
Ze względów epidemiologicznych szczepionki przeciwko grypie są rekomendowane już od 6 m. ż., o ile nie ma przeciwwskazań medycznych. Kto tak właściwie powinien szczepić się przeciwko grypie?
lek. med. Michał Paszkowski: Układ odpornościowy dziecka do 8 r. ż. jest jeszcze niedojrzały i przeciwciała tworzą się w nim wolniej. U osób starszych z kolei, choć są w nim obecne, z uwagi na choroby przewlekłe, są zbyt słabe – to dwie podstawowe grupy ryzyka. Kolejną, chyba największą stanowi młodzież narażona na zakażenie wirusem grypy w szkołach, stając się również jego nosicielem. Dlatego zaleca się szczepienia zdrowym dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 18 lat oraz starszym osobom z grup wysokiego ryzyka. Zresztą wszystkie przewlekle chore osoby powinny zdecydować się na dodatkowe szczepienia przeciwko pneumokokom, które są coraz bardziej odporne na antybiotyki i stanowią duże ryzyko dla tej grupy m. in. z uwagi na trudno leczone pneumokokowe zapalenie płuc. Natomiast, gdy właśnie jesteśmy w trakcie infekcji, powinniśmy zrezygnować ze szczepienia. Nie wykonuje się go również u niemowląt do 6 m. ż.
Producenci przekonują nawet o 90% skuteczności szczepionki przeciwko grypie. Od czego tak naprawdę zależy ten efekt?
lek. med. Michał Paszkowski: Warunkiem skuteczności szczepienia jest przede wszystkim okres, w którym osoba się zaszczepiła, jej ogólny stan zdrowia oraz to, w jakim jest wieku. Ważnym czynnikiem jest także odpowiedni szczep wirusa w składzie szczepionki, dopasowany do szczepów w populacji w danym sezonie epidemicznym. Jeśli jednak u osoby zaszczepionej dojdzie do zakażenia wirusem grypy, co czasem się zdarza, przebieg takiego zakażenia często jest bezobjawowy i znacznie zmniejsza ryzyko powikłań.
Kiedy najlepiej zaszczepić się przeciwko grypie?
lek. med. Michał Paszkowski: Największy współczynnik zachorowań zwykle przypada na styczeń-marzec, ale okres zakażania wirusem może trwać nawet kilka tygodni, więc już wtedy może być za późno na szczepienia. Szczepić się powinno na początku okresu epidemicznego, który zaczyna się we wrześniu. Wtedy też pojawiają się w aptekach szczepionki. Każde jednak szczepienie powinna poprzedzać konsultacja i ocena zdrowia pacjenta, na podstawie czego jest kwalifikowany do takiej profilaktyki.
Jakie szczepionki przeciw grypie są dostępne w Polsce w sezonie 2017/2018?
lek. med. Michał Paszkowski: W naszej przychodni szczepimy najnowocześniejszymi szczepionkami czterowalentnymi, które są nowym standardem w profilaktyce grypy i w których znajdują się antygeny szczepów grypy rekomendowane aktualnie przez WHO. Czterowalentne szczepionki zapewniają szerszą ochronę, ponieważ zawierają obie krążące w populacji linie wirusa grypy tupu B. Szczepionka ma małą objętość, co jest przyjazne dla pacjenta przy podaniu. Jeśli chcemy uniknąć nieobecności w pracy lub uniknąć problemów z organizowaniem opieki dla dziecka, które z powodu choroby nie może iść do przedszkola czy do szkoły, powinniśmy pomyśleć o zaszczepieniu rodziny.
