Znamiona barwnikowe, zwane potocznie pieprzykami ma niemal każdy. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę z tego, że droga od pieprzyka do czerniaka bywa krótka. I choć jest on jednym z rzadszych nowotworów skóry, odznacza się najwyższą umieralnością, a zachorowalność na ten rodzaj raka rocznie wzrasta o 10%. Dlaczego warto się badać, co odróżnia łagodne zmiany od złośliwych i na co szczególnie zwracać uwagę w profilaktyce?
Znamiona pod kontrolą
Pieprzyki zaliczane są do łagodnych nowotworów melanocytowych, które powstają z szybko namnażających się komórek barwnikowych zwanych melanoctami i dzielą się na znamiona zwykłe (płaskie lub wypukłe) oraz atypowe. O ile te pierwsze nie powinny nas niepokoić, w drugim przypadku, z uwagi na ryzyko zezłośliwienia, zmiany takie wymagają określonego postępowania, o czym decyduje właściwa diagnostyka. Precyzyjne odróżnienie zmian barwnikowych łagodnych od dysplastycznych przez dermatologa jest podstawą dermatoskopii, która stanowi skuteczne narzędzie w profilaktyce czerniaka. Zanim jednak trafimy do specjalisty, warto zaobserwować:
- czy zmiana, którą posiadamy ma średnicę przekraczającą 6 mm,
- czy nie powiększyła się stosunkowo szybko w ostatnim czasie,
- czy jest asymetryczna, ma nierówne brzegi i zmieniła kolor,
- czy wokół nie pojawił się odczyn zapalny, ewentualnie ból.
W ocenie znamion oraz zagrożeń związanych z rozwojem czerniaka, istotną rolę odgrywa ich wielkość, bowiem przy dużych znamionach ryzyko wzrasta nawet do 40%. Szczególnie tych, zlokalizowanych w newralgicznych miejscach na ciele, pod wpływem ich ciągłego drażnienia (np. przez ramiączka od biustonosza) lub nadmiernego działania promieni UV, albowiem są to główne czynniki, pod wpływem których zwykły pieprzyk może ulec złośliwej transformacji.
Dla kogo badanie dermatoskopowe?
Rutynowe badania każdego roku powinny wykonywać osoby, które lubią i nadmiernie korzystają z promieni słonecznych, również te korzystające z solarium, u których pojawiły się nowe, zwłaszcza atypowe znamiona – wyjaśnia specjalista dermatologii i wenerologii, lek. med. Magdalena Olechowska, która badania dermatoskopowe wykonuje w ramach świadczeń Poradni dermatologicznej Centrum Medycznego Panorama w Radzyminie.
Wskazania do dermatoskopii dotyczą zwłaszcza osób o jasnej karnacji, z jasnymi oczami i włosami blond lub rudymi, które posiadają liczne znamiona barwnikowe i znajdują się w tzw. grupie ryzyka, tj. u których w wywiadzie rodzinnym wystąpiły zachorowania na nowotwory skóry.
Monitoring znamion i regularne wizyty u dermatologa pacjentów z tendencją do pieprzyków i znamion posłonecznych, stanowi warunek profilaktyki tym bardziej, że pełne wyleczenie osób, u których stwierdzono czerniaka, zależy od wczesnego jego rozpoznania. W takim przypadku, jedynym skutecznym postępowaniem jest wycięcie zmiany z odpowiednim marginesem chirurgicznym ogniska, co definitywnie eliminuje chorobę.
