Złości się nie da uniknąć. Towarzyszy nam na każdym etapie życia, od niemowlęctwa do starości, ale to właśnie dzięki niej mamy w życiu napęd. To ona wyzwala w nas siłę i energię do działania, motywuje do zmian, chroni naszą autonomię poprzez umiejętność wyznaczania granic dla ochrony naszego bezpieczeństwa czy poczucia wartości. Problem leży więc nie w tym, że ją odczuwamy, lecz w tym, że jej nie rozumiemy. Tym bardziej dla rodziców, którzy konfrontowani z przeżywaną przez dziecko złością zastanawiają się co robić, gdy w napadzie furii dziecko niszczy zabawki, rzuca się z krzykiem na chodnik lub podłogę czy atakuje fizycznie inne osoby. Przejawy złości mogą być także skierowane na własną osobę lub mieć charakter werbalny w postaci mocnych komunikatów: “nienawidzę cię!”, “nie chcę cię!”, “jesteś okropna/y”.
W pierwszej części artykułu pisaliśmy o tym, dlaczego dziecko ma problem z kontrolą własnych emocji i na czym polega ten proces. Dbając o prawidłowy rozwój emocjonalny swoich pociech, rodzice powinni zdawać sobie sprawę z tego, jak ważne jest przyzwalanie na wyrażanie doświadczanych przez dziecko uczuć zwłaszcza, że dzięki nim maluch wyraża swoje niezadowolenie i wyrzuca w ten sposób z siebie niekorzystną energię. Akceptacja jednak nie powinna oznaczać zgodny na pewne zachowania dziecka pod jej wpływem, stąd konieczność jego nauki od najmłodszych lat jak powinno radzić sobie z nieprzyjemnymi emocjami, by nie być w przyszłości ich ofiarą, a zarazem jak powinno to robić w sposób społecznie dopuszczalny.
Słuchaj, akceptuj, definiuj
Jeśli dziecko ma możliwość ekspresji własnych uczuć, łatwiej je sobie uświadomi, a dzięki temu bardziej konstruktywnie poradzi sobie ze złością i agresją. Aby mu w tym pomóc, należy przede wszystkim nauczyć się słuchać dziecka z uwagą, pozwolić mu wyrażać swoje emocje i rozmawiać z nim o tym, gdy tylko minie atak złości.
- rozpoznaj uczucia dziecka, nazwij je i wyjaśniaj, dlaczego krzywdzi ono inną osobę i jakie ma to konsekwencje,
- znajdź przyczynę tego, co wywołało w dziecku złość,
- pokaż mu, że nieprzyjemną emocję można wyrażać w inny sposób, np. słowami, boksowaniem poduszki, rysowaniem; kiedy decyduje się na ostatnią formę, zachęć dziecko do analizy swojego rysunku, zaczynając od kolorystyki, a kończąc na formie i temacie,
- wspólnie możecie znaleźć sposób na to, co zrobić, gdy ogarnie dziecko kolejna fala złości – zaproponuj mu alternatywę i przypominaj o niej, kiedy po raz kolejny doświadcza złości,
- ucz dziecko asertywności i otwartego komunikowania swoich potrzeb oraz pragnień,
- chwal dziecko i nagradzaj z każdą próbą powstrzymywania ataku złości,
- nigdy nie akceptuj agresywnego zachowania dziecka wobec innych,
- ucz je empatii.
Na koniec warto pamiętać, że dom jest “salą luster” i dziecko odbija całą jego atmosferę oraz nastawienie wobec niego. Karanie go własną złością, reagowanie krzykiem czy gwałtowne zachowanie (trzaskanie drzwiami, uderzenie w stół itp.) uczy dziecko podobnych reakcji i sprawia, że w przyszłości będzie postępować podobnie.
