Wymiana gazowa tlenu i dwutlenku węgla dzięki wentylacji, dyfuzji i perfuzji stanowi podstawową funkcję układu oddechowego, która na poziomie fizjologii jest odruchem wrodzonym, a więc nie musimy się tego uczyć. Oprócz funkcji fizjologicznej, proces oddychania służy także do emisji dźwięku (głosu), a jego prawidłowość reguluje tor powietrza, który poza okresami choroby, powinien przebiegać tylko przez nos (wdech-wydech). Oddychanie przez usta, jak podkreślają logopedzi, jest nie tylko szkodliwe dla zdrowia, ale także leży u podstaw większości wad wymowy.
Trening noworodka
Oddychanie, przyjmowanie pokarmów i ich połykanie to najważniejsze czynności fizjologiczne w życiu noworodka, stąd niebagatelne znaczenie ma prawidłowe karmienie piersią, które stymuluje pracę całego aparatu oddechowego i prawidłowe dotlenienie dziecka.
Ponieważ w pierwszych miesiącach życia naturalnym torem oddechu jest nos, noworodek może cały czas oddychać, nie przerywając ssania piersi. Jest to spowodowane tym, że krtań dziecka wraz z nagłośnią umiejscowiona jest wysoko, a oddychanie torem nosowym stwarza również doskonałe warunki do prawidłowego kształtowania się mięśni oddechowych klatki piersiowej niemowlęcia, jego mięśni mimicznych twarzy oraz warunków zgryzowych, normalizując w efekcie oddech żebrowo-brzuszno-przeponowy. Prawidłowe ssanie zapewnia również właściwą pozycję języka oraz odpowiednią funkcję mięśnia okrężnego warg, co z kolei ma korzystny wpływ na późniejszą artykulację głosek. Karmienie naturalne, które trwa przez około rok utrwala zatem prawidłowy tor oddychania nosem, sprzyjając odpowiedniemu kształtowaniu się szczęk u dziecka. Tak intensywny trening ma jeszcze jedną zaletę – zapewnia odpowiednie warunki termiczne i higienę oddechu, ogrzewając go i nawilżając, co zmniejsza ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych.
Dysfunkcja oddychania – przyczyny i skutki
Patologiczny nawyk oddychania przez usta upośledza procesy wentylacyjne, które stają się przyczyną złego snu, rozkojarzenia dziecka i jego zmęczenia. Płytkie oddechy narażają je na częste przeziębienia, anginy i przewlekłe zapalenia migdałków oraz wady postawy spowodowane nieprawidłowym rozwojem klatki piersiowej. Spada również sprawność mięśnia okrężnego warg, co powoduje deformacje zgryzu oraz zaburzenia w rozwoju narządów mowy. Należy podkreślić, że niejednokrotnie skutki mogą pogłębiać zły nawyk oddychania ustami, stając się przyczyną coraz bardziej zaawansowanych zaburzeń czynnościowych takich, jak:
- hipotonia mięśnia okrężnego,
- zaburzenia połykania i nadmierne gromadzenie się śliny,
- trudności z wypowiadaniem niektórych głosek np.: u, o, i, oraz sz, cz, rz, dż, s, z, c, dz, ś,
- niedorozwój mimiki i spadek napięcia mięśni twarzy,
- wielu specjalistów zwraca uwagę na niedotlenienie układu nerwowego i spowodowany tym spadek koncentracji oraz trudności w nauce.
O tym, jak postępować z dzieckiem, kiedy nieprawidłowo oddycha będzie można przeczytać w 2 części artykułu.
